"Allah'ın on pulunu bekleye dursun on kul; 

Bir kişiye tam dokuz, dokuz kişiye bir pul. 

Bu taksimi kurt yapmaz kuzulara şah olsa"

                                                                    NFK

Sağlık Bakanlığı’nda 2004 yılından bu yana performansa dayalı ek ödeme sistemi adı altında bir ücretlendirme politikası uygulanmaktadır. Fakat yıllar içinde sürekli değişen yönetmelikler maalesef ihtiyaç ve beklentileri karşılamaktan uzak olduğu gibi hiç bir kesimi de memnun etmemektedir. Bu nedenle ek ödeme konusu sağlık personeli arasında sürekli tartışılan ve gündemden düşmeyen bir konudur. 

Sağlıkta Dönüşüm Programıyla birlikte vatandaş penceresinden fevkalade iyileştirme ve geliştirmeler olmuştur. Sağlığa erişim ve hizmet kalitesinde müthiş bir değişim olduğu aşikârdır. Fakat bu başarıyı sağlayan sağlık hizmeti sunucuları açısından aynı şeyi söylemek mümkün değildir. Hizmetin kalitesinin artmasıyla birlikte iş yükü artan, performans sistemine göre daha çok kazanması gereken personelin geliri, tam tersine giderek azalmaktadır. Bugün bazı kurumlarda döner sermaye ek ödemeleri neredeyse yok olma noktasına gelmiştir. 

Adeta kanayan yaramız olmuş ek ödeme sorunu, sağlık çalışanlarının en büyük sorunlarından biri olmasına rağmen, hiç kimse, özellikle yetkili sendikalar ve bakanlık nezdinde konunun çözümü noktasında bir gayret sarf edilmemektedir. Ek ödeme yönetmeliği sık sık değişmekte, her seferinde çalışanlar umutlanmakta ama sonunda hep hayal kırıklığına uğramaktadırlar. 

Döner sermaye ek ödemesi personelin unvan, görev, çalışma şartları ve süresi, hizmete katkısı, eğitim, tetkik, öğretim ve araştırma faaliyetleri, muayene, ameliyat gibi unsurlar esas alınarak yapılan bir ödemedir. Fakat bu yöntem sadece hekimlerin performansını ölçmektedir. Hekim dışındaki personel az da çalışsa, çok da çalışsa unvanlarına verilen katsayı oranında döner sermaye ek ödemesi almaktadır. Hekimlere ise sabit gelirinin bile çok üstünde ek ödeme yapılmaktadır. Bir uzman hekim bir hemşirenin on katı oranında ek ödeme almakta, bu durum yıllardan beri huzursuzluğa sebebiyet vermektedir. Sistem baştan ayağa adalet ve hakkaniyet ölçülerinden uzaktır. Hekimlerin kendi aralarında bile ek ödeme dağılımı adil değildir.

Artık bu gidişe bir dur demenin zamanı gelmiştir. Performans sistemi çalışanlar arasında daha adil bir dağıtım olacak şekilde yeniden düzenlenmelidir. Dağıtılabilir döner sermaye havuzu geniş tutulmalı, katsayılar artırılarak çalışanların hak ettikleri ödemeleri almaları sağlanmalıdır. Sabit ek ödemeler gelir vergisi matrahından çıkarılmalıdır. Döner sermaye havuzunun hekimlere doğru aktığı herkesçe malumdur. Ya hekimlerin havuzu ayrılmalı ya da diğer personelin sabit ücretleri iki katına çıkarılmalıdır. Sağlık hizmetinin ekip işi olduğu unutulmadan, havuzdan herkese ortak olarak ödenen miktar artırılmalı, bireysel performansın etkisi azaltılmalıdır. Çünkü örneğin çok ameliyat yapan doktor çok ek ödeme almakta, fakat onunla birlikte ameliyata katkı sunan bir hemşire, kendisinden daha az çalıştığını düşündüğü başka bir arkadaşıyla aynı ek ödemeyi almaktadır. Hekim dışı personelin ek ödemeleri ciddi sıkıntı arz etmektedir. Çünkü hangi birimde çalışacağı iradesi dışındadır. Kurumun gelir gider dengesinde, üretim ve verimliliğe direkt katkısı sınırlı ve ölçülebilir deildir. Yaptığı iş ve işlemler genellikle hekim bağımlıdır.
 

Hekimlerin hak ettikleri sabit maaşı vermek yerine, yüksek miktarlarda ek ödeme vererek bu açık kapatılmaya çalışılmaktadır. Fakat bu durumun kamuya maliyeti daha fazla olmaktadır. Çünkü performans değerlendirmesinde sayı, nicelik baz alınmakta, tıbbi işlemlerin kalite, nitelik, komplikasyon ve faydası dikkate alınmamaktadır. Bunun yerine hekimlerin aldıkları uzun, yorucu ve zor eğitimleri ve icra ettikleri mesleğin önemine binaen hak ettikleri bir sabit ücret ödenmelidir. Ek ödemeleri de sabit ücretlerini geçmemelidir. Ek ödeme temel bir ücretlendirme aracı olmaktan çıkarılmalı, hedefi personeli motive ederek, hizmet kalitesini ve verimliliği artırmak olmalıdır. 

Bütün sağlık çalışanları bu performansa dayalı ek ödeme sistemine tepkilidir. Direkt hedef kitlesi tarafından tepki çeken bir sistemin başarılı olması zaten mümkün değildir. Yıllardır kör topal uygulanan bu sistem artık miadını doldurmuştur. Eğer tüm kesimlerin görüşleri alınarak, bir düzenleme yapılmazsa, zaten yorgun ve bitkin olan sağlık camiasının patlaması işten değildir. Personelini biraz düşünen bir bakanlık bu talepleri artık görmezden gelmemeli ve bir çözüm yoluna bakmalıdır.

Eksen Sağlık-Bir-Sen olarak bu konuda üzerimize düşen her türlü sorumluluğu almaya ve her türlü katkıyı vermeye hazırız. Sağlık Bakanımız başta olmak üzere, müsteşarımız ve ilgili tüm bakanlık yetkililerini göreve çağırıyoruz.

Arif YAŞAR

Genel Başkan